Prostat Kanseri Belirtileri
Prostat kanseri belirtileri, hastalığın evresine, tümörün yerleşimine ve ilerleme hızına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Genellikle yavaş ilerleyen bir kanser türü olan prostat kanseri, erken evrelerde herhangi bir semptom vermeyebilir ve çoğu zaman tesadüfi tespit edilir. Ancak hastalık ilerledikçe bazı uyarıcı bulgular ortaya çıkabilir. Bu yazıda, prostat kanseri belirtilerini erken dönem, geç dönem ve evre bazlı olarak detaylı şekilde ele alacağız.
Prostat Kanseri Belirtileri
Erken Dönem Prostat Kanseri Belirtileri
Erken evre prostat kanseri çoğunlukla belirti vermez ve tanı sıklıkla rutin kontroller sırasında yapılan PSA (Prostat Spesifik Antijen) testleri veya rektal muayene sayesinde konur. Ancak bazı erkeklerde aşağıdaki belirtiler görülebilir:
İdrar yaparken zorlanma: Mesaneyi tamamen boşaltamama hissi veya idrarın zayıf akması.
Gece sık idrara çıkma (noktüri): Özellikle geceleri iki veya daha fazla kez idrara kalkma ihtiyacı.
Sık idrara çıkma: Mesanede tam boşalmama nedeniyle sürekli idrara çıkma isteği.
İdrar akışında zayıflama veya kesilme: İdrarın güçsüz ya da kesik kesik gelmesi.
İdrar yaparken yanma veya ağrı: Enfeksiyon olmamasına rağmen görülebilir.
Ejekülasyon sırasında ağrı: Nadiren erken evrede de görülebilecek bir belirtidir.
Erken dönemde bu belirtilerin çoğu, iyi huylu prostat büyümesi (BPH) ile karışabilir. Bu nedenle bu semptomları yaşayan bireylerde prostat kanseri ihtimali dışlanmadan yalnızca BPH tanısı konulmamalıdır.
Geç Dönem Prostat Kanseri Belirtileri
Hastalığın ilerlemesiyle birlikte tümör prostat kapsülünü aşabilir ve çevre dokulara yayılabilir. Bu durumda daha belirgin ve yaşam kalitesini etkileyen belirtiler ortaya çıkar. Geç dönem prostat kanseri belirtileri şunlardır:
İdrarda kan (hematüri): Genellikle ağrısızdır ve makroskopik ya da mikroskopik düzeyde olabilir.
Semenle birlikte kan gelmesi: Ejakülatta kan görülmesi, lokal invazyonu düşündürebilir.
Pelvik bölgede sürekli rahatsızlık veya ağrı: Özellikle mesane tabanı, perine veya makat çevresinde hissedilebilir.
Alt karın ve bel ağrısı: Tümörün çevre yapılara yayılması sonucu oluşabilir.
Bacaklarda ödem: Pelvik lenf nodlarının tutulması durumunda venöz dönüşün bozulmasına bağlı gelişebilir.
İdrar yapamama (retansiyon): Üretra tamamen tıkanırsa acil müdahale gerekebilir.
Geç evre bulgular genellikle tümörün lokal ilerlemesini veya bölgesel yayılımını gösterir. Ancak hastalık sistemik hale geldiyse daha ciddi semptomlar da görülebilir.
Metastatik Prostat Kanseri Belirtileri
Prostat kanseri kemiklere, lenf bezlerine, akciğerlere veya karaciğere metastaz yapabilir. Bu durumda ortaya çıkan belirtiler sistemik olur:
Kemik ağrısı: En sık metastaz yeri omurga, pelvis ve kaburgalardır. Kemik ağrısı sıklıkla inatçı ve gece artan tarzda olur.
Patolojik kırıklar: Özellikle ileri yaş ve osteolitik lezyon durumunda spontan kırıklar görülebilir.
Yorgunluk, halsizlik, kilo kaybı: Sistemik etkiler veya tümörün enerji tüketimiyle ilişkilidir.
İştah kaybı, bulantı: Özellikle karaciğer metastazı varsa belirginleşebilir.
Nörolojik belirtiler: Omurilik metastazı ya da spinal kord basısı durumunda bacaklarda uyuşma, kuvvetsizlik veya idrar-gaita tutamama görülebilir.
Bu belirtiler ilerlemiş ve yayılmış prostat kanseri göstergeleridir ve genellikle acil müdahale gerektirir.
Prostat Kanseri Evrelerine Göre Belirtiler
Evre 1 Prostat Kanseri Belirtileri
Evre 1 prostat kanseri, tümörün yalnızca prostat bezi içinde sınırlı kaldığı, başka bir dokuya yayılmadığı erken dönemdir. Bu evrede hastaların çoğu hiçbir belirti hissetmez. Tanı genellikle başka bir nedenle yapılan PSA testi sırasında veya rutin rektal muayenede saptanan bir sertlik üzerine konur. Bazı hastalarda hafif idrar yakınmaları olabilir; örneğin idrar akımında zayıflama, gece sık idrara kalkma ya da mesaneyi tam boşaltamama hissi gibi şikayetler görülebilir. Ancak bu semptomlar genellikle iyi huylu prostat büyümesi (BPH) ile karıştırılır. Dolayısıyla bu dönemde prostat kanseri, sessiz ilerleyen bir hastalık olarak tanımlanır ve genellikle tesadüfen tanı alır.
Evre 2 Prostat Kanserinin Belirtileri
Evre 2 prostat kanseri, tümörün hala prostat bezine sınırlı olmasına rağmen, fizik muayene, görüntüleme ya da biyopsi ile açıkça saptanabildiği evredir. Bu evrede bazı belirtiler daha belirgin hale gelebilir. İdrar yaparken zorlanma, kesik kesik idrar akışı, idrar yapma sonrası mesanede doluluk hissi ve daha sık idrara çıkma gibi semptomlar görülebilir. Gece idrara kalkma (noktüri) daha belirgin hale gelir. Ejekülasyon sırasında ağrı ya da semenle birlikte hafif kan gelmesi gibi bulgular da nadiren gözlenebilir. Bu şikayetler, prostatın içindeki tümörün üretraya veya mesane boynuna yakın yerleşim göstermesi durumunda daha sık ortaya çıkar. Ancak bu evrede de belirtiler hâlâ oldukça silik olabilir ve birçok hasta semptomsuz kalabilir.
Evre 3 Prostat Kanserinin Belirtileri
Evre 3 prostat kanseri, artık prostat kapsülünü aşmış ve çevredeki dokulara (örneğin seminal veziküller, mesane boynu, rektum çevresi) yayılmış hastalık dönemidir. Bu evrede belirtiler daha nettir. İdrar yaparken yanma, zorlanma, ani sıkışma hissi, idrarda veya menide kan görülmesi gibi şikayetler daha sık yaşanır. Pelvik bölgede, özellikle mesane tabanı ve makat çevresinde künt bir ağrı veya dolgunluk hissi olabilir. Bazı hastalarda rektal baskı hissi ya da ağrılı boşalma gibi belirtiler gelişir. Ayrıca tümör mesane çıkışını daraltırsa, idrar retansiyonu gibi acil tablolara neden olabilir. Komşu organlara bası arttıkça, belirtiler günlük yaşamı ciddi şekilde etkiler hale gelir. Bu dönemde tanı konulmuş hastalarda, tümörün evresi genellikle rektal muayene, MRI ve biyopsi bulguları ile netleştirilir.
Evre 4 Prostat Kanseri Belirtileri
Evre 4 prostat kanseri, tümörün lenf nodları, kemikler, karaciğer veya akciğer gibi uzak organlara metastaz yaptığı evredir. Bu ileri evrede prostat kanseri belirtileri artık sistemik hale gelir. En sık karşılaşılan bulgu, özellikle omurga, kalça ve kaburgalarda hissedilen inatçı kemik ağrısıdır. Bu ağrılar genellikle gece artar ve hareketle şiddetlenebilir. Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, istemsiz kilo kaybı gibi genel belirtiler de sık görülür. Pelvik lenf nodlarının baskısı nedeniyle bacaklarda ödem oluşabilir. Eğer omurga tutulumu varsa, spinal kord basısı gelişebilir ve bu da bacaklarda uyuşma, yürüme güçlüğü, idrar-gaita kaçırma gibi nörolojik bulgularla kendini gösterebilir. Ayrıca karaciğer veya akciğer metastazı olan hastalarda karın ağrısı, sarılık, öksürük ya da nefes darlığı gibi şikayetler de eklenebilir. Bu evrede belirtiler yaşam kalitesini ciddi oranda düşürür ve ileri düzey onkolojik destek gerektirir.
Prostat Kanseri Belirtilerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Prostat kanseri belirtileri, çoğu zaman başka ürolojik hastalıklarla karışabilir. İyi huylu prostat büyümesi (BPH) ve prostatit gibi durumlar da benzer semptomlara neden olabilir. Ancak aşağıdaki durumlar daha dikkatli değerlendirilmelidir:
50 yaş üzerindeyseniz ve sık idrara çıkma, zayıf akım, gece idrara kalkma gibi şikayetleriniz varsa, PSA testiniz yapılmalıdır.
İdrarda kan ya da kemik ağrısı gibi geç dönem bulgular asla ihmal edilmemelidir.
Ailede prostat kanseri öyküsü varsa, daha erken yaşta tarama gereklidir.
Sonuç
Prostat kanseri belirtileri, hastalığın başlangıç evresinden metastatik sürece kadar oldukça geniş bir yelpazede değişebilir. Erken evrede çoğu zaman sessiz seyreden bu hastalık, ilerledikçe ciddi sistemik etkiler yaratabilir. Bu nedenle özellikle risk grubundaki bireylerin belirtileri ciddiye alması, düzenli tarama testlerine katılması ve hekime başvurması hayati önem taşır. Unutulmamalıdır ki, erken tanı konan prostat kanseri vakalarında tedavi başarı oranı çok yüksektir.
Üroloji Uzmanı
Kaynaklar: