Prostat Kanseri Ameliyatı Sonrası Cinsel Fonksiyon Sorunları
Prostat kanseri ameliyatı sonrası cinsel fonksiyon sorunları merak edilmektedir. Radikal prostatektomi, prostat kanseri tedavisinde sık kullanılan cerrahi yöntemlerden biridir. Ancak, ameliyat sonrası en önemli komplikasyonlardan biri erektil disfonksiyon ve retrograd ejakülasyon veya anejakülasyon gibi cinsel fonksiyon bozukluklarıdır.
Prostat Kanseri Ameliyatı Sonrası Cinsel Fonksiyon Sorunları
Prostat kanseri ameliyatı sonrası cinsel fonksiyon sorunları, hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve ameliyat öncesindeki cinsel fonksiyon seviyesine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Görülen başlıca sorunlar;
Erektil Disfonksiyon
Prostat kanseri ameliyatı sonrası cinsel fonksiyon sorunları, özellikle sinir koruyucu cerrahinin uygulanmadığı durumlarda daha belirgin olabilir. Radikal prostatektomi sırasında, nörovasküler demetlerin hasar görmesi veya gerilmesi nedeniyle ortaya çıkabilir.
- Nedenleri:
- Sinir Koruyucu (Nerve-Sparing) Teknik: Eğer cerrah nörovasküler demetleri koruyamazsa, sinir hasarı nedeniyle ED riski artar.
- Yaş: Yaş ilerledikçe sinir rejenerasyonu yavaşlar, bu da iyileşme sürecini uzatabilir.
- Önceden Mevcut ED: Ameliyat öncesi hafif ED olan hastalarda postoperatif ED gelişme riski daha yüksektir.
Ejakülasyon Sorunları
Radikal prostatektomi sonrası retrograd ejakülasyon veya anejakülasyon kaçınılmazdır çünkü:
- Prostat ve seminal veziküller çıkarıldığı için ejakülat üretimi durur.
- İç sfinkter hasarı nedeniyle meni mesaneye geri kaçabilir (retrograd ejakülasyon).
Libido (Cinsel İstek) Kaybı
- Psikolojik Faktörler: Kanser tanısı, cerrahi sonrası yaşanan stres ve depresyon, libido azalmasına neden olabilir.
- Testosteron Düzeyleri: Prostat kanseri tedavisinde androjen baskılayıcı tedavi (ADT) uygulanmadıkça testosteron seviyeleri genellikle korunur, ancak cerrahi sonrası stres nedeniyle libido azalabilir.
Erektil Fonksiyonun Geri Kazanılması
Prostat kanseri ameliyatı sonrası cinsel fonksiyon sorunları, sinirlerin korunmasına rağmen geçici olarak görülebilir ve iyileşme süreci birkaç ay ile birkaç yıl arasında değişebilir. Erektil fonksiyonun geri kazanılması ameliyatın sinir koruyucu olup olmamasına, hastanın yaşına ve ameliyat öncesi cinsel fonksiyonuna bağlıdır. Ortalama toparlanma süresi 6 ay ile 2 yıl arasında değişebilir.
Tedavi Seçenekleri
Prostat kanseri ameliyatı sonrası cinsel fonksiyon sorunları, ilaç tedavileri, vakum cihazları veya penil protez gibi alternatif yöntemlerle yönetilebilir.
Medikal Tedaviler (PDE5 İnhibitörleri)
- Sildenafil (Viagra), Tadalafil (Cialis), Vardenafil (Levitra)
- Sinir koruyucu cerrahi yapılan hastalarda erektil fonksiyonu desteklemek amacıyla ameliyat sonrası erken dönemde başlanabilir.
- Sinir koruyucu olmayan RP’de tek başına etkili olmayabilir.
Vakum Ereksiyon Cihazları (VED)
- Penil dokunun oksijenasyonunu koruyarak fibrozisi önleyebilir.
- PDE5 inhibitörlerine yanıt vermeyen hastalar için alternatif olabilir.
İntrakavernöz Enjeksiyonlar
- Alprostadil (PGE1): Direkt olarak corpus cavernosuma enjekte edilerek ereksiyon sağlar.
- PDE5 inhibitörlerine yanıt vermeyen hastalarda etkilidir.
Penil Protezler (Cerrahi Çözüm)
- Medikal tedavilere yanıt vermeyen hastalarda düşünülebilir.
- Şişirilebilir (inflatable) veya bükülebilir (malleable) protezler kullanılır.
Cinsel Rehabilitasyonun Önemi
- Erektil Rehabilitasyon Programları: Ameliyat sonrası erken dönemde PDE5 inhibitörleri veya mekanik desteklerle penil kan akışının korunması hedeflenmelidir.
- Psikolojik Destek: Hastalar ve partnerleri için psikoterapi, cinsel terapi gibi destekleyici yaklaşımlar önerilebilir.
Sonuç
Prostat kanseri ameliyatı sonrası cinsel fonksiyon sorunları, hastaların sıkça karşılaştığı bir durumdur. Özellikle radikal prostatektomi gibi cerrahi müdahalelerde, prostat bezinin çıkarılması sırasında sinirler ve damarlar da etkilenebilir, bu da erektil disfonksiyona yol açabilir. Ancak, cerrahiden sonra cinsel fonksiyonların geri kazanılması mümkündür. Tedavi süreci, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve cerrahinin ne kadar başarılı olduğuna bağlı olarak değişir. Bazı hastalar, ameliyat sonrası birkaç ay içinde ereksiyon fonksiyonlarını yeniden kazanabilirken, bazıları için bu süreç daha uzun sürebilir. Cinsel terapi, ilaç tedavileri ve ereksiyon cihazları gibi yardımcı tedavi seçenekleri, iyileşme sürecini destekleyebilir. Psikolojik destek de, cinsel sağlık üzerindeki duygusal etkileri yönetmek açısından önemli bir rol oynar.
Sinir koruyucu cerrahi teknikler uygulanmışsa, erektil fonksiyonun geri dönme şansı daha yüksektir.
Erektil rehabilitasyon, uzun vadede cinsel fonksiyonun korunması açısından kritik öneme sahiptir.
Kapsamlı bir multidisipliner yaklaşım, hastanın hem fiziksel hem de psikolojik iyiliğini artıracaktır.
Radikal prostatektomi sonrası cinsel fonksiyonun korunması konusunda hastaların detaylı bilgilendirilmesi ve uygun rehabilitasyon programlarının oluşturulması büyük önem taşımaktadır.
Prof. Dr. Yusuf İLBEY
Üroloji Uzmanı
Kaynaklar: